مقدمه
زیرکُن یک سنگ نیمه قیمتی است که نام خود را از کلمه فارسی «زرگون» وام گرفته است و گوهرمهمی در جواهرشناسی محسوب می شود. این سنگ در سیستم بلوری تتراگونال رشد می کند و اکثرا بی رنگ است و از سختی بین 6 تا 7.5 برخوردار است و سفتی قابل قبولی دارد.
به علت شباهت زیادش با الماس غالبا به عنوان شبه الماس معرفی می شود و ضریب شکست بسیار بالای آن درخشندگی و بازی آتش (دیسپرژن) بالایی به آن می بخشد.
معادن
از استرالیا، آفریقای جنوبی، چین، اندونزی، موزامبیک، هند، اوکراین، سریلانکا، ماداگاسکار، برزیل و کنیا می توان به عنوان تولید کنندگان این سنگ نام برد.
رنگ
آبی محبوب ترین رنگ زیرکن است و حدود 80٪ زیرکن های فروخته شده، آبی هستند.
این گوهر در رنگ های قهوه ای و سبز و همچنین بی رنگ دیده می شود که در کشورهایی نظیر تایلند با دادن مقدار قابل توجهی حرارت به رنگ قهوه ای آن، رنگ آن را به آبی یا بی رنگ تغییر می دهند و اگر مجدد گرما ببیند دوباره به رنگ اولیه خود باز می گردد. در تایلند انواع کانی های قهوه ای رنگ زیرکن را حرارت می دهند تا به رنگ آبی یا بی رنگ دلخواه برای جواهرسازی تبدیل شود و جالب اینکه با حرارت دادن مجدد به رنگ قهوه ای قبلی برمی گردد. این گوهر در صورت تماس با گاز اکسیژن به رنگ زرد درمی آید که بسیار پرطرفدار است و در جواهرسازی مورد استفاده قرار می گیرد.
محل استخراج
این سنگ قدمتی بالغ بر 2000 سال دارد که در این مدت جزء دسته سنگ های قیمتی به حساب می آمده است و امروزه در بیشتر خاکها و رسوبات و ماسه های رودخانه استخراج می شود. این استخراج اولیه سنگ زیرکن عمدتا برای بدست آوردن بلورهای باارزشی برای استفاده به عنوان سنگ های قیمتی بود.
زیرکن در رنگ های متفاوت وجود دارد و به علت داشتن روشنایی و شفافیت قابل قبولش با الماس رقابت می کند. نوع بی رنگ این سنگ گاهی به عنوان گزینه الماس استفاده می شود و کاملا با کیوبیک زیرکونیا که در لابراتوار ساخته می شود، متفاوت است.
این سنگ در تمامی سنگ های سطح پوسته زمین از جمله سنگ آذرین یافت می شود به همین علت بعضا آن را سنگ معدنی نیز خطاب می کنند.
با این حال، زیرکن به دلیل اندازه ذرات بسیار کوچکش، معمولاً در سنگها و رسوبات مورد توجه قرار نمی گیرد. دانه های زیرکن به اندازه کمتر از یک میلی متر است.
شناسایی زیرکن از الماس
یک گوهرشناس متبحر قادراست با یک بررسی سریع زیرکن را از الماس تشخیص دهد. بر این اساس که به علت شکست دوگانه زیرکن خطوط اتصال میان صفحه ها یا فست ها به صورت دوتایی دیده می شوند ولی در الماس به خاطر شکست یگانه اش این خطوط به صورت طبیعی مشاهده می شود. یکی دیگر از روش های تشخیص زیرکن از الماس توجه به چگالی آنهاست. وزن مخصوص الماس 3.52 است در حالی که وزن مخصوص زیرکن 4.6 تا 4.7 پس زیرکن تقریبا 2 برابر الماس وزن دارد. به این معنی که اگر وزن یک سنگ زیرکن و یک الماس مشابه را با هم مقایسه کنیم به راحتی متوجه می شویم که وزن سنگ زیرکن تقریبا 2 برابر الماس مشابه خود است.
کاربرد صنعتی زیرکن
زیرکن به دلیل ضریب انبساط پایین و پایداری در دمای بالا در ریخته گری به عنوان یک ماده نسوز استفاده می شود. یکی از رایج ترین موارد استفاده زیرکن در تولید سرامیک است.
زیرکن را می توان سنگ معدن اصلی فلز زیرکنیوم نامید. زیرکنیوم به علت مقاومت بالا دربرابر گرما در اکثر فلزات مورد استفاده قرار می گیرد و از آن برای ساخت آلیاژهایی با کارایی بسیار بالا مانند فولاد، رشته های لامپ، مواد منفجره، تجهیزات کامپیوتر و بسیاری از قطعات الکترونیکی دیگر استفاده می شود.
خواص درمانی زیرکن
بالا بردن عزت نفس، خرد و اعتماد به نفس، ضد افسردگی، فعال کردن چاکرای قلب، زدودن سموم از بدن و تقویت غدد فوق کلیوی از جمله خواص درمانی سنگ زیرکن است.
(اطلاعات منتشر شده درباره خواص درمانی این سنگ از منابع مختلف خارجی جمع آوری شده است و به هیچ وجه به عنوان جایگزینِ روش های طب جدید توسط کارشناسان گوهرنگار توصیه نمی شود.)
پاسخ دادن